Το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού

διαχειριστής
Εκτύπωση

Το  έθιμο  του  πετάγματος  του  χαρταετού

 

Την Kαθαρά  Δευτέρα το  έθιμο του  πετάγματος  του  χαρταετού  δίνει  χαρά  σε  μικρούς  και  μεγάλους . Όταν  ο  καιρός  είναι  καλός  , ο  ουρανός  γεμίζει πολύχρωμους  χαρταετούς που  συναγωνίζονται  ποιος  θα πετάξει  πιο  ψηλά . Όποιος  δεν  έχει  πετάξει  ποτέ  στη  ζωή  του  χαρταετό , ίσως δεν   κατάφερε  να  στρέψει  το  βλέμμα  του  τόσο  ψηλά   , όσο χρειάζεται , για  να  θαυμάσει  το  μεγαλείο  της  θείας  δημιουργίας !

Ποιος  όμως  είναι  ο  συμβολισμός  αυτού  του  εθίμου ;

Το πέταγμα  του  χαρταετού  στη  Ελλάδα  γίνεται  παραδοσιακά  την  Καθαρά  Δευτέρα . H Kαθαρά  Δευτέρα  κατά  την  Ορθόδοξη  Εκκλησία  είναι η  μέρα  που  ο  άνθρωπος  καθαρίζεται  ψυχικά  και  σωματικά  και  προετοιμάζεται για  τη  μεγάλη  νηστεία  της  Μεγάλης Σαρακοστής. Το  πέταγμα  του  χαρταετού  τη  μέρα  εκείνη   συμβολίζει  την  ανάγκη  του  ανθρώπου  για  πνευματική  και  ψυχική  « εξύψωση »  στα  ουράνια .

Από  που  προέρχεται  το  έθιμο  του  πετάγματος  του  χαρταετού ;

Ο  χαρταετός  φαίνεται  να  πέταξε  για  πρώτη  φορά γύρω  στο  200 π.Χ  στην  Κίνα  και  στη  Μαλαισία . Στην  Ευρώπη  ήρθαν  γύρω  στο  1400  μ.Χ. από  Ευρωπαίους  εξερευνητές που  ταξίδευαν  στην  Ασία .Κατά  τους  δύο  Παγκόσμιους  Πολέμους  χρησιμοποιήθηκαν  ως  συσκευές  παρατήρησης .

Τα  ονόματα  των  χαρταετών

Τα  ονόματα  των  χαρταετών  ποικίλουν  από  χώρα  σε  χώρα . Στην  Αγγλία  ονομάζεται  κάιτ , από το  όνομα  ενός  υπέροχου  πουλιού. Στην  Ιαπωνία  τάκο που  σημαίνει  χταπόδι ,  από  τους  πολλούς  σπάγκους  που  κρέμονται  από  αυτόν. Στο  Μεξικό  παραλότε που  σημαίνει  πεταλούδα  , στη  Γερμανία ντράχεν που  σημαίνει δράκος , στην  Ελλάδα  χαρταετός και  στη  Σμύρνη  του  προηγούμενου  αιώνα  τσερκένι .

Κατασκευή  του  χαρταετού

Η χειροποίητη  κατασκευή του  χαρταετού  ήταν  μία  πραγματική  ιεροτελεστία . Πρόκειται  για  κατασκευή  με  ελαφριά  υλικά που  σκοπό  έχει  να  πετά  ψηλά στον  ουρανό με  τη  βοήθεια  του  αέρα . Αρχικά  ο  χαρταετός  κατασκευαζόταν  με  ξύλινο  σκελετό  και  χαρτί  . Σήμερα  όσοι  είναι  χειροποίητοι  φτιάχνονται  από  καλάμια, ένα  φυσικό ελαφρύ  υλικό , ενώ  οι  βιομηχανοποιημένοι κατασκευάζονται  από  ξύλο  ή  πλαστικό  και  ντύνονται  με  πλαστικό  ή  χαρτί .Τα  βασικά  στοιχεία  ενός  χαρταετού  είναι  :

· Ο  κεντρικός  άξονας

· Οι  βοηθητικοί  άξονες που  τοποθετούνται  σταυρωτά  πάνω  από  τον  κεντρικό  άξονα

· Το  χαρτί  ή  το  πλαστικό  που  ντύνουμε  το  χαρταετό

 

Το  τσερκένι

Το  πέταγμα  του  τσερκενιού ήταν  κυρίαρχη εκδήλωση  στη  ζωή  της  Σμύρνης , στην  οποία  συμμετείχαν  παιδιά  και  ενήλικες . Συνηθιζόταν  κυρίως  κατά  τη  διάρκεια  των  Αποκρεών  μέχρι  και  μετά  το  Πάσχα . Κυριακές  και  εορτές  από  το  πρωί  και  κυρίως  το  απόγευμα  άρχιζε  το  παιχνίδι  και  τα  τσερκένια  ανυψώνονταν  από  τα  δώματα  , δηλαδή  τις  ταράτσες  των  σπιτιών και  στόλιζαν  το  σμυρνέικο  ουρανό .  Για  να  πετάξει  ο  χαρταετός  έπρεπε  κάποιος  που  τον  κρατούσε  να  τρέξει  λίγο  και  να  τον  αφήσει  , ενώ  ένας  δεύτερος  που  κρατούσε  την  καλούμπα , δηλαδή  το  σχοινί , έπρεπε  να  αφήνει  συνεχώς  σχοινί . Αν  ο  αέρας  ήταν  καλός , σύντομα  έβλεπε  κάποιος  την  « πολιτεία  να  ταξιδεύει  στον  ουρανό ».

To πέταγμα  του  τσερκενιού  ήταν  σωστή  μάχη  με  κανόνες  προσυμφωνημένους , η  παραβίαση  των  οποίων  εξέθετε όσους  τους  παραβίαζαν  ανεπανόρθωτα . Τα  πιο  γνωστά  παιχνίδια  με  το  χαρταετό  ήταν  οι « μυρωδιές » και  τα  « παρσίματα » .

Το  τσερκένι  διέφερε  από  τους  γνωστούς   χαρταετούς και  ως  προς  το  σχήμα  και  ως  προς  την  κατασκευή . Αποτελούνταν  από  ένα  σκελετό που  έμοιαζε  με  μισό  στεφάνι  ( ημικύκλιο) , που  κατασκευαζόταν  συνήθως  από  ξύλινο  τσέρκι  βαρελιού . Ο  κεντρικός  του  άξονας ήταν  τριπλάσιος  από  την  ακτίνα  του  στεφανιού  και  ονομαζόταν  γιαρμάς . Το  χαρτί  με  το  οποίο  έντυναν  το  γιαρμά  στους  μικρούς  χαρταετούς  ήταν  λεπτό , ενώ  στους  μεγάλους ήταν  πιο  ανθεκτικό  και  το  έκαναν  εισαγωγή  από  την  Ευρώπη . Ο  σπάγκος  τους  ήταν  ψιλός  για  τους  μικρούς   , κουβαρίσιος  για  τους  μεσαίους  και  τσουβαλίσιος  για  τους  μεγάλους . Ο  καλύτερος  ήταν  από  διμισκί  ή  σιτζίμι . Μεγάλης  αντοχής  σπάγκος ήταν  και  ο  τσαγκαράδικος .

Προσοχή  μεγάλη  απαιτούσε και  η  προετοιμασία  για  το  πέταγμα  ,  ώστε  να  εξασφαλιστεί η  ευστάθεια  του  τσερκενιού . Σπουδαίο  ρόλο  έπαιζαν  τα  σωστά  δεμένα  ζύγια , η  σωστού  μήκους  οριά ( ουρά ) και  τα  σκουλαρίκια που  ήταν  μικρά  κομμάτια  ουράς , που  λέγονταν  αλλιώς   και  φαβορίτες . Τα  σκουλαρίκια  άλλοτε  τα  έβαζαν  για  στολίδι  και  άλλοτε , όταν  έγερνε ο  χαρταετός - από  λάθος  στην  κατασκευή- από το ένα  μέρος ,  για  να  αποκατασταθεί  η ισορροπία  του .

Ως  προς  το  μέγεθος  και  τα  χρώματα  τα  τσερκένια  παρουσίαζαν μεγάλη  ποικιλία  και  έδιναν στους  χαρταετούς  διαφορετικά  ονόματα. Ξεχώριζαν  αυτοί  που  παρίσταναν  σημαίες . Το  τσερκένι  που  παρίστανε  σημαία  θεωρείτο  γένους  αρσενικού , όπως  ο  Έλληνας , ο  Τούρκος , ο  Φραντσέζος , ο Αμερικάνος κ. α Αγαπημένα  θέματα  ήταν  ο  έναστρος  ουρανός και  ο  μπακλαβουδωτός .

 

Ένας  σπουδαίος  μελετητής , ο  Αριστοτέλης  Σταυρίτσης  αναφέρει  ότι  το  τσερκένι  ήταν «συνυφασμένο με  την  ψυχή  του  Σμυρνιού , όπως  το  άλογο  με  το  σώμα  των  Κενταύρων » . Στις  μέρες  μας  το  έθιμο  του  χαρταετού  έχει  ελαφρώς  ατονήσει . Ωστόσο  την  Καθαρά  Δευτέρα , όταν  ο  καιρός  είναι  καλός , ο  ουρανός  γεμίζει  πολύχρωμους  χαρταετούς  . Το  βλέμμα όλων  μας  είναι  στραμμένο  στον  ουρανό και  η  χαρά  που  νιώθουμε , όταν  τους  βλέπουμε  να  πετάνε  ψηλά είναι  πολλή  μεγάλη . Ίσως  γιατί  κατά  βάθος θα  θέλαμε  να  μπορούσαμε  και  εμείς  να  βρεθούμε  μαζί  τους  εκεί  ψηλά !   Ίσως λέω ?

Υπεύθυνη δραστηριότητας: κα Μιχαηλίδου Ειρήνη.

TσικνοΠέμπτη- Ήθη και Έθιμα, Βιωματική δραστηριότητα αναζήτησης πληροφοριών στο διαδίκτυο και δημιουργίας εργασιών με συνεργατικά εργαλεία Google.

Σκοπός της δραστηριότητας είναι οι μαθητές  να γνωρίσουν τα ήθη και τα έθιμα της τσικνοΠέμπτης αξιοποιώντας αποτελεσματικά τις δυνατότητες που το διαδίκτυο προσφέρει.

Στόχος 1. Παρουσίαση τεχνικών για την ανάπτυξη δεξιοτήτων αποτελεσματικής αναζήτησης πληροφοριών. Εύρεση, αξιολόγηση και κριτική ανάγνωση πληροφοριών. Τρόποι αναφοράς πηγών & πνευματικά δικαιώματα.

Στόχος 2. Παρουσίαση των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα συνεργατικά εργαλεία Google.

Στόχος 3. Οι μαθητές να γνωρίσουν τα ήθη και τα έθιμα της ΤσικνοΠέμπτης.

Τόπος υλοποίησης: Εργαστήριο Πληροφορικής Β (Οδύσσεια).

Οδηγίες για την λειτουργία του google Drive

https://www.google.com/intl/el_gr/drive/download/

Οδηγίες για τα google docs

https://www.google.gr/intl/el/docs/about/

Υπεύθυνος δραστηριότητας: κ. Πλατινάκης Κωνσταντίνος.

 



 

Τελευταία Ενημέρωση στις Παρασκευή, 08 Μάρτιος 2019 10:31